Synagoga przy al. Kościuszki w Łodzi (ob. nie istnieje)

Bohater powieści Marcina Andrzejewskiego "Tramwaj Tanfaniego", wiedeński dziennikarz Rudolf Fechter, piszący o mieście reportaż odwiedza znajomą, Łucję Zdrojewską. Idąc w gościnę obserwuje reporterskim okiem Łódź. Dostrzega ogromną synagogę znajdującą się przy alei Spacerowej (ob. Kościuszki). Budynek świątyni robi na nim wrażenie. (Fot. B. Wilkoszewski).

"Skręcił za niedługo w poprzeczną ulicę Dzielną, z rzędem nieco niższych niż na Piotrkowskiej domów, hałas tramwajów i łomot kół został w tyle. Za chwilę wychynęła zza rogu olbrzymich rozmiarów synagoga, z kutym płotem pełnym ozdób, kopułami i wysokimi, łukowatymi oknami. Za nią wyłaniał się i ciągnął w dal zielony szpaler drzew i ławek między nimi, ze spacerowym chodnikiem pośrodku".

"- Wie pani, dziwi mnie to, że nie widać jakichś podziałów wśród tej ludności. Jakiejś separacji. Na ulicach wszyscy pomieszani, Żydzi, Polacy, Niemcy! No i wojsko rosyjskie... Dorożkarz Niemiec wiózł mnie do hotelu... Synagoga stoi przy głównej alei spacerowej, tak wielkiej nie ma w całym Wiedniu! Zdrojewska na chwilę zamyśliła się, potem spojrzała na Fechtera".