Pałacyk myśliwski w Spale

Pałacyk myśliwski w Spale to miejsce, do którego w 1912 roku przybywa Maria Fiodorowna Romanowa - główna bohaterka powieści C.W. Gortnera "Maria Fiodorowna : pamiętnik carycy". Przyjazd carycy-wdowy jest spowodowany chorobą jej wnuczka - carewicza Aleksego. Chłopiec chory na hemofilię doznał urazu podczas wakacyjnej podróży i jego stan pogorszył się właśnie podczas pobytu w Spale. Cała carska rodzina czuwa przy łóżku przyszłego następcy tronu, którego stan jest bardzo poważny. Dopiero modlitwa i błogosławieństwo Rasputina przywracają carewicza do zdrowia, co zakrawa na cud. Podczas czuwania przy chorym wnuku Maria Fiodorowna wspomina także poprzednie wizyty w rezydencji, jeszcze ze swoim mężem carem Aleksandrem III. (Fot. z Album pamiątkowe z pobytu Ich Cesarskich Mości w Królestwie Polskim, 1897 ; Sekrety Tomaszowa i Spały).

"W pałacyku myśliwskim w Spale, w Polsce, byłam wielokrotnie razem z Saszą (...). Podróż do Spały trwała cały tydzień (...). Kiedy wysiadłyśmy z powozu, Olga wzięła mnie pod rękę i pokuśtykałam w stronę ganku niewielkiego pałacyku zbudowanego z drewna i kamienia (...)".

"Włożyłam płaszcz i wymaszerowałam na dwór, gdzie istotnie było już ciemno. Padoki spowijały mrok i mgła, a dorodne sosny rosnące za pałacykiem kołysały się z wiatrem. Słychać było ich szum współgrający z drugim leśnym instrumentem, cichym szumem rzeki. Tuż za pałacykiem zaczynał się prawdziwy las, gdzie podobno żyły również wilki. Ja w Spale nigdy żadnego nie spotkałam, a żadna ze znanych mi osób wilka tu nie upolowała, więc nie było się czego bać".

"Według naszych standardów Spała nie oferowała zbyt wielu wygód, z tym że jakiś czas temu założono instalację elektryczną, co było bardzo ważne zwłaszcza dla takich ludzi jak my, czyli przyzwyczajonych do luksusu".

"Po kilku dniach przyszedł telegram. Wzywano mnie do Spały. Mój wnuk Aleksy był umierający".