Ksawerów

Legenda "O róży z herbu Ksawerowa" Joanny Kiszkis z tomu "Legendy województwa łódzkiego" to historia nieszczęśliwej miłości córki fabrykanta z Ksawerowa - Helenki oraz ubogiego Janka. Zasuszony pąk róży z ogrodu dziewczyny, noszony na piersi przez chłopaka staje się elementem herbu Ksawerowa. (Fot. W. Szulc).

"Nad Ksawerowem świecił księżyc w pełni i widział trzy osoby, które nie mogły zasnąć tej nocy: Helenkę, Janka i... nie, nie Ewunię. Ewunia spała niewinnym snem dziecka, czego nie można powiedzieć o panu Aleksandrze, ojcu obu panien, zamożnym przedsiębiorcy, właścicielu farbiarni i przędzalni. To własnie w jego fabryczce pracował Janek, i to dlatego pan Aleksander nie mógł teraz zasnąć silnie wzburzony. [...] Nie zgodził się ojciec bogatej z domu panny na jej ślub z ubogim chłopakiem z fabryki i już. [...] Tę piękną, choć pełną smutku historię wiąże z Ksawerowem właśnie wątek róży".