Litzmannstadt Getto

Mama Tomka, tytułowegp bohater powieści "Tomek kontra Thomas" Hanny Pułaczewskiej - profesor Bujak-Kozdrał zostaje poproszona przez kolegę, profesora Duncana, o pomoc w odnalezieniu śladów uwięzionego przed laty w łódzkim getcie dziadka - Simchy Bendera. (Fot. R. Jaksa z: Historie znad Łódki, czyli 47 opowieści z dziejów Ziemi Obiecanej).

"Profesor Bujak-Kozdrła pomyślała ze zniecierpliwieniem, że jeszcze tylko tego brakowało jej w tym momecie do szczęścia. Duncan prześladował ją przez ostatnie dwa dni, męcząc prośbami o zajęcie się jego sprawą, i chociaż trudno ją było uważać za wyjątkowo pilną, skoro cierpliwie czekała na załatwienie od kilkudziesięciu lat, profesor wbił sobie do głowy, że załatwi ją jeszcze przed wyjazdem, [...] Powód leżał w dość odległej, choć bynajmniej nie zamierzchłej, przeszłości, w której to dziadek profesora, niejaki Simcha Bender, wyrwany ze swojej mieszczańskiej egzystencji luksemburskiego adwokata trafił do łódzkiego getta, do którego przewożono w tym czasie Żydów z Luksemburga, Niemiec i Czech. [...] Jedynym śladem, który prowadził właśnie do Łodzi, była fotografia, którą wysłał do przyjaciół w Kolonii. [...] Na odwrócie znajdowała się data: 30 listopada 1941 roku i stempel z adresem zakładu fotograficznego przy ulicy Zawiszy, w którym zdjęcie zostało zrobione. Duncan opowiedział profesor Bujak-Kozdrał, że kilkanaście lat po wojnie jego matka kilkakrotnie pisywała listy na adres zakładu, licząc na to, że skoro ojciec był jego klientem, to ktoś z pracujących tam ludzi przypomni sobie młodego Bendera i że tym sposobem pozna jego dalsze losy. Zdumiałą ją naiwność tych usiłowań. Około stu tysięcy mieszkańców getta, którym udało się przeżyć do czasu, kiedy zaczęły się przesądzać losy wojny, w 1944 roku wywieziono do obozów zagłady"..